Polscy prawnicy zjednoczeni w obronie państwa prawa

W dniu 1 czerwca odbył się w Poznaniu II Kongres Prawników Polskich. Organizatorami były kolejny raz samorządy adwokacki i radcowski oraz Stowarzyszenie Sędziów Polskich “Iustitia”. Tym razem obecna była też reprezentacja prokuratorów ze stowarzyszenia “Lex Super Omnia”. Zadaniem Kongresu było przekazanie mocnego wspólnego głosu środowiska prawniczego o konieczności odpolitycznienia sądów i prokuratury, przedstawienie wyników prac społecznej komisji kodyfikacyjnej w zakresie rozwiązań usprawniających pracę szeroko rozumianego wymiaru sprawiedliwości oraz przeciwstawienie się mowie nienawiści.

Wszystkie poruszone tematy są bardzo ważne, choć ich skondensowanie okazało się zdecydowanie nieadekwatne do zaplanowanego na obrady czasu. Mimo to cel został osiągnięty. Spotkania takie mają bowiem charakter bardziej symboliczny niż merytoryczny. Najważniejsze, że udało się z rozmachem zorganizować wydarzenie z udziałem ponad 750 prawników ze wszystkich zawodów prawniczych, którzy opowiedzieli się wspólnie za sprawnym i niezależnym wymiarem sprawiedliwości oraz wyrazili gotowość wzięcia odpowiedzialności za zmiany. Zdecydowanie nie było to opowiadanie się za obroną przywilejów, czy modelu dotychczasowego. Nie było też tym razem wiceministra Marcina Warchoła, który dwa lata temu, na Pierwszym Kongresie, prawnikom chcącym dyskutować o zmianie wymiaru sprawiedliwości na miarę wyzwań XXI wieku, zalecał oczyszczenie się ze zbrodni okresu komunizmu i stalinizmu. Były za to bardzo krytyczne wypowiedzi o łamaniu konstytucji, zasady trójpodziału władz, instrumentalnemu wykorzystywaniu postępowań dyscyplinarnych do zastraszania prawników krytycznych wobec niedemokratycznych zmian. Poruszające było wystąpienie sędziego tureckiego, który opowiadał o rozwiązaniach wprowadzonych w Turcji łudząco podobnych do tych aktualnie forsowanych w Polsce.

Za dwa lata zapowiedziano kolejny Kongres Prawników Polskich. Bez względu na wynik jesiennych wyborów prawnicy muszą być niezłomni w kwestii stania na straży praworządności. Od wszystkich rządzących musimy jednakowo egzekwować przestrzeganie wartości państwa prawa, zwłaszcza że Polska jest częścią Unii Europejskiej, która te wartości ma wpisane w podstawy swojego istnienia. Musimy zatem wykorzystać wszelkie zgodne z prawem środki, także te dostępne w ramach prawa europejskiego, aby tych wartości bronić. Prawnicy mają większą świadomość co do wagi ustawowych gwarancji niezależności sądów i prokuratury oraz zagrożeń wynikających z wyłączania tych gwarancji. Coraz lepiej rozumieją też swoją misję edukacyjną w zakresie wyjaśniania ludziom jak działa prawo i jak działają sądy i dlaczego muszą pozostać niezależne od wszelkich polityków. Ta wiedza po stronie obywateli to o wiele potężniejszy oręż w obronie konstytucji niż wszelkie zapisy prawne. Bardzo plastycznie przedstawił to młody architekt i aktywista poznański, organizator poznańskiego łańcucha światła - Franciszek Starczewski. Stawiamy więc na gotowość do merytorycznych zmian systemu, działania edukacyjne i jedność środowiska.

Kongres zakończył się przyjętą przez aklamację uchwałą zawierającą postulaty:

• wprowadzenia samozarządzania sędziów wraz z Krajową Radą Sądownictwa zamiast nadzoru Ministra Sprawiedliwości Prokuratora Generalnego;
• poszerzenia możliwości udziału obywateli w wymiarze sprawiedliwości;
• jawności i rzetelności sądowego postępowania dyscyplinarnego dla sędziów i prokuratorów zamiast politycznego inkwizycyjnego postępowania przed spec‑sądami;
• rozdzielenia funkcji Ministra Sprawiedliwości i Prokuratora Generalnego jako warunku odpolitycznienia prokuratury;
• ograniczenia funkcji śledczych jako zasadniczego elementu zapewnienia rzetelnego udziału prokuratora w wymiarze sprawiedliwości;
• silnego i niezależnego od władzy państwowej samorządu adwokackiego i radcowskiego wyposażonego w autonomiczne sądownictwo dyscyplinarne i nienaruszalną tajemnicę zawodową jako warunku urzeczywistnienia prawa do sprawiedliwego sądu, obrony i realizacji wszystkich praw i wolności obywateli;
• wdrożenia paktu na rzecz zwalczania mowy nienawiści rozumianego jako apolityczna, obywatelska idea, która winna łączyć wszystkie siły polityczne i społeczne w przeciwstawianiu się wszechobecnej agresji i nietolerancji.

Na Kongresie przedstawiono też spot skierowany do młodego pokolenia z mocną puentą: “Ty który walczysz o wolne sądy, wiedz, że dzięki Tobie jest nadzieja. Ty, który nami gardzisz, wiedz, że walczymy także o Twoje prawa”.

Wszyscy uczestnicy otrzymali pamiątkowe koszulki z hasłem “United lawyers of Poland”, zamkniętym w kręgu 4 kolorów poszczególnych zawodów prawniczych: zieleni, niebieskiego, fioletu i czerwieni.

Łódzcy sędziowie i przedstawiciele innych profesji też mieli na Kongresie swoją reprezentację i mam nadzieję, że przesłanie z Poznania, w Łodzi trafi na podatny grunt.