Praktyczne informacje dotyczące ustalania tekstu prawa obcego

4 lipca 2020 r. Marta Knotz

Tekst prawa obcego można uzyskać zgodnie z art. 51a ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych w następujących trybach:

Kierując wniosek do Ministra Sprawiedliwości:

wniosek można wysłać elektronicznie z poczty służbowej na adres dwmpc@ms.gov.pl lub pocztą na adres: Ministerstwo Sprawiedliwości, Departament Współpracy Międzynarodowej i Praw Człowieka, Al. Ujazdowskie 11, 00-950 Warszawa P-33),
we wniosku należy określić szczegółowo zagadnienie prawne wymagające wyjaśnienia oraz wskazać datę, na którą stan prawny powinien być ustalony, nie ma potrzeby przesyłania akt sprawy (§5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 stycznia 2002 r. w sprawie szczegółowych czynności sądów w sprawach z zakresu międzynarodowego postępowania cywilnego oraz karnego w stosunkach międzynarodowych),
celowe jest wskazanie numeru telefonu referenta, gdyż w razie potrzeby urzędnicy MSu kontaktują się telefonicznie.

Zasięgając opinii biegłego (w tym celu warto poszukiwać biegłych ad hoc na uniwersytetach, zachęcam też do kontaktu z pracownikami MS, którzy mają w tym zakresie spore doświadczenie).

Poniżej w załączniku wykaz uczelni i wykładanych kierunków prawa obcego, do których można się zwracać o wskazanie biegłego ad hoc.
Na podstawie konwencji londyńskiej o informacji o prawie obcym z dnia 7 czerwca 1968 Dz.U.1994.64.272, kierując wniosek do władz danego państwa za pośrednictwem Ministra Sprawiedliwości:

wniosek o dostarczenie informacji powinien wskazywać organ sądowy, który z nim występuje, przedmiot sprawy, dokładnie określać zakres żądanej informacji o prawie,
do wniosku dołącza się opis stanu faktycznego sprawy w zakresie niezbędnym do jej właściwego zrozumienia i sporządzenia dokładnej i precyzyjnej odpowiedzi; do wniosku można także dołączyć odpisy dokumentów, w zakresie niezbędnym do sprecyzowania jego treści,
można prosić nie tylko treść prawa, ale też o orzecznictwo, komentarze,
wniosek o dostarczenie informacji i załączniki do niego winny być sporządzone w języku państwa wzywanego lub zawierać załączone tłumaczenie na taki język,
sygnatariusze konwencji londyńskiej ze wskazaniem właściwych organów przyjmujących wskazani są w oświadczeniu rządowym z dnia 17 stycznia 1994 r. w sprawie ratyfikacji przez Rzeczpospolitą Polską Konwencji europejskiej o informacji o prawie obcym, sporządzonej w Londynie dnia 7 czerwca 1968 r. Dz.U.94.64.273

Na podstawie umów dwustronnych dot. pomocy prawnej w przewidzianych przez te umowy trybach (np. w trybie art. 15 umowy między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Białoruś o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych, rodzinnych, pracowniczych i karnych).
Teksty przepisów można ustalać też we własnym zakresie (również w oparciu o informacje na oficjalnych stronach np. sądów zagranicznych, organizacji międzynarodowych, np. Światowej Organizacji Handlu WTO)

Poniżej w załączniku wykaz stron internetowych zawierających przepisy prawa obcego.

V CSK 372/07 - Przepis art. 1143 k.p.c. nie zobowiązuje sądu do tego, aby w każdej sprawie, w której pojawia się problem znaczenia dla rozstrzygnięcia danej sprawy znajomości prawa obcego, sąd był zobowiązany do zwracania o opinię biegłego lub stanowisko Ministra Sprawiedliwości. Źródłem stwierdzenia prawa obcego mogą być także inne środki, których nie wymienia wspomniany przepis. Tylko więc jeżeli sąd, korzystając z dostępnych mu środków we własnym zakresie nie jest w stanie ustalić treści prawa obcego powinien skorzystać z zagwarantowanej tym przepisem możliwości.

II CSK 250/12 W celu stwierdzenia treści obcego prawa dopuszczalne jest korzystanie z dzienników ustaw państw obcych, innych zbiorów tekstów prawnych, publikacji naukowych oraz stron internetowych, na których publikowane są teksty ustaw (art. 1143 k.p.c.).

Podobnie II CSK 550/14

O treści ustalonego prawa należy informować strony.

Konsulowie nie mają obowiązku udzielania sądom informacji o treści prawa obcego.

Warto też przeczytać:

informacja nt. dobrych praktyk w zakresie kierowania do MS wniosków o udzielenie prawa obcego (opracowane przez SSR Przemysława Domagałę) - poniżej w załącznikach
wzory wniosków do MS o udzielenie prawa obcego w sprawach spadkowych (opracowane przez SSR Monikę Kościelak) - poniżej w załącznikach

Linki do stron zawierających przepisy krajowe - w załączniku poniżej.